BÀI TẬP CHỌN LỌC VỀ DANH  PHÁP VÀ LẬP THỂ

CỦA HIĐROCACBON VÒNG NO

 

Đặng Công Anh Tuấn

Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn

 

I. MỞ ĐẦU

 

1. Lí do chọn đề tài

Chúng tôi chọn đề tài  "Bài tập chọn lọc về danh  pháp và lập thể  của hiđrocacbon vòng no" với những  lí do và mục đích sau đây:

Một là cần có giáo trình để dạy học sinh chuyên hóa, đồng thời thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu các chuyên đề bồi dưỡng học sinh giỏi mà nhà trường đề ra trong năm học này.

Hai là, mảng kiến thức này vừa là trọng tâm vừa là cơ sở để nghiên cứu những chuyên đề khác, như hợp chất tự nhiên, polime …

Ba là, đề thi học sinh giỏi quốc gia hiện nay có nhiều bài toán liên đến cấu dạng và danh pháp của các hợp chất hữu cơ.

2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Thiết kế, chọn lọc các bài tập có hệ thống về danh pháp, cấu hình và cấu dạng của hiđrocacbon vòng no.

3. Phương pháp tiến hành

Tập hợp các tài liệu tham khảo có liên quan đến đối tượng nghiên cứu:

Nghiên cứu cơ sở lý thuyết có liên quan.

Lập sơ đồ nghiên cứu:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Thiết lập, chọn lọc các bài tập phù hợp với mục tiêu đề ra.

II. NỘI DUNG

Bài 1.     Xicloankan là gì? Thế nào là monoxicloankan? Thế nào là polixicloankan ? Công thức chung của monoxicloankan là gì ?

@ Bài giải

Xicloankan là hiđrocacbon no mạch vòng.

Xicloankan có một vòng (vòng đơn) gọi là monoxicloankan.

Ví dụ:

 

Xicloankan có nhiều vòng (đa vòng) gọi là polixicloankan.

Ví dụ: nobonan là một bixicloankan.

Monoxicloankan có công thức chung là C_nH_2n (n ³ 3).

Lưu ý: Trong chương trình hóa học phổ thông, xicloankan được hiểu là monoxicloankan.

Bài 2.     Viết công thức phân tử và đọc tên theo IUPAC cho các xicloankan sau:

@ Bài giải   Qui tắc đọc tên: Xiclo + tên mạch chính + an

Bài 3.     Viết công thức phân tử và đọc tên theo IUPAC cho các xicloankan sau:

@ Bài giải

Qui tắc đọc tên:   số chỉ vị trí + tên nhánh + xiclo + tên mạch chính + an

Bài 4.     Cho biết công thức chung của hiđrocacbon có hai vòng no, phân loại. Cho biết nguyên tắc đọc tên của các loại này.

@ Bài giải

Công thức chung của hiđrocacbon hai vòng no là C_nH_2n-2 n ³ 4. Nó có 3 loại, đó là:

-          Hai vòng rời

Lấy vòng lớn làm mạch chính, còn vòng nhỏ làm nhóm thế.

Ví dụ:

-          Hai vòng có chung một nguyên tử mắt vòng, kiểu spiro.

Mạch cacbon được đánh số hết vòng nhỏ đến vòng lớn, bắt đầu từ một nguyên tử ở kề nguyên tử chung.

Tên của hiđro kiểu spiro gồm các bộ phận hợp thành theo trình tự sau đây:

spiro + [các số nguyên tử cacbon riêng (từ số lớn đến số nhỏ)] + tên hiđrocacbon mạch hở tương ứng.

Ví dụ:

-          Hai vòng có chung cầu nối, kiểu bixiclo

Mạch cacbon được đánh số bắt đầu từ một nguyên tử chung (ở một đỉnh), đến các nguyên tử của cầu nối dài nhất, tiếp đến các cầu nối ngắn hơn.

Tên của hiđrocacbon kiểu gồm các bộ phận hợp thành theo thứ tự sau:

bixiclo + [số nguyên tử C ở các cầu nối (ghi từ số lớn đến số nhỏ)] + tên của hiđrocacbon mạch hở tương ứng.

Ví dụ:

Bài 5.     Hãy gọi tên cho các hợp chất sau.

@ Bài giải